تاریخچه عروسی
عروسی ، سور، پیوگانی یا ازدواج مراسمی سنتی یا آیینی است که طی آن آغاز یک ازدواج و زندگی مشترک یک زوج جشن گرفته میشود. این مراسم در کشورها و فرهنگ‌ها، ادیان و مذاهب، گروه‌های قومی و حتی طبقات اجتماعی گوناگون، به اشکال مختلفی برگزار میگردد. جشن عروسی از مبحث کارکردی ازدواج جدا بوده و بخش قانونی و کارکردی ازدواج در کشورهای گوناگون،معمولاً در دفاتر قانونی انجام میشود.
تاریخچه عروسی
برگزاری جشن برای عروسی ریشه در اعماق قبل از تاریخ دارد. در انجیل از معجزه عیسی در یک مراسم جشن عروسی در روستای قانا به تفصیل سخن گفته شده‌است.
در ایران نیز جشن عروسی پیر شالیار که ریشه‌های کهن اساطیری دارد، هر ساله در سالگرد ازدواج وی در مناطقی از کردستان گرامی داشته میشود. همچنین در مونیخ از سال ۱۸۱۰ میلادی، جشن اکتبر با مناسبت مشابهی هر ساله برپا داشته میشود.
پیرشالیار کیست؟
بدون تردید پیرشالیار اسطوره‌ای عظیم در اذهان مردم هورامان می باشد. پیری که سمبل پاکی، راستی، صداقت، نیکو کرداری و نیکو گفتاریست. مردم هورامان باور‌های مربوط به پیرشالیار را حقیقت دانسته و با جان و دل آنها را قبول دارند. این باورها که بیان کننده‌ی حقیقت بزرگی و عظمت پیرشالیار است، از لحاظ اسطوره شناسی بسیار حائز اهمیتند، چرا که برخواسته از نیازها و تخیلات جمعی مردم هورامانند و بس. پیر شالیار سالهای سال خواب و خیال و سمبل و آرزوی این مردم بوده است. شخصیتی صاحب کرامات و شاعری که در عین حال حکیم و شفابخش می باشد.
زادگاه پیرشالیار هه ورامان تخت بوده و هنوز آثار خانه و باغ های او موجود است، مقبره پیرشالیار و اجداد و فرزندان و مریدانش که مشهور است به نود و نه پیر را به درجه کمال رسانده در هه ورامان و اطراف موجودند. نسب السادات روستای کلجی و سید عبدالله بلبر به پیرشالیار میرسند .
مراسم پیرشالیار؛
بر طبق روایات مردم، قریب به هزار سال از طول عمر پیرشالیار میگذرد. این مراسم به مناسبت یادبود و بزرگداشت پیرشالیار در سالروز تولد و به قولی، سالروز ازدواج ایشان به انجام می رسد. مردم هورامان حدودا در روزهای چهاردم و پانزدهم بهمن ماه از شهرهای و روستاهای مختلف از قبیل مریوان، پاوه، جوانرود، سنندج، حلبچه و روستاهای جوارشان به روستای هورامان تخت آمده و در مقابل خانه قدیمی و پابرجای پیر که در مرکز هورامان تخت قرار دارد ، همچنین به دور مزار ایشان در جوار روستا به رقص و ذکر و سماع دسته‌جمعی میپردازند و با همان غذای قدیمی (آش ترش) به روش سنتی مراسم اجرا میگردد.
حضور دف نوازان و مداحان که در وسط درویشان و مردم در حال رقص به لهجه کردی هورامی به چاوشی از پیرشالیار می پردازند و رقص آنان را به خروش می آورند ، قابل توجه می باشد.
برنامه های مراسم پیرشالیار:
مراسم عروسی در طی روز چهارشنبه و پنجشنبه و قسمتی از شب جمعه به شرح زیر برگزار میگردد:
روز چهارشنبه ذبح (سر بریدن) حیوانات نذری در جلو خانه پیرشالیار پس از طلوع آفتاب تا ساعت یازده صبح، بعد از اذان عصر در روز چهارشنبه در همان مکان دفزنی و ذکر به مدت یک ساعت انجام می شود و تا عصر روز پنجشنبه برنامه وجود ندارد، روز پنجشنبه بعد از اذان و نماز عصر مراسم دفزنی و ذکر در همان مکان جلو خانه پیر به مدت یک ساعت صورت میگیرد.
در شب جمعه مردم در خانه پیر جمع گشته و پس از صرف (آش ترش) تبرکا به مدت یک ساعت به تفکر و ذکر (تهلیله) و دفزنی به مراسم خاتمه داده میشود.
این مراسم آیینی و تاریخی هر ساله با حضور مردم هه ورامانات و استان و با حضور جمعی از فعالان فرهنگی، اجتماعی و گردشگران در کل ایران و با حضور توریستهای خارج از کشور برگزار می شود.